English
Български
Српски
Bononija (drevno ime Vidin, Bugarska) nalazi se u blizini obale Dunava i pripada gradovima i utvrđenjima rimskog dunavskog limesa. Veruje se da ime potiče od latinske reči „bonus“, što znači „dobro“. Iako poznata iz rimskih istorijskih izvora, Bononija do sada nije istinski istražena. Nedavnom izgradnjom u stambenom delu „Kaleto“ u Vidinu otkriveni su delovi dobro zaštićenih zidova. Posle arheoloških istraživanja utvrđeno je da pripadaju zapadnoj kapiji tvrđave koja se prostire na površini od 20 hektara ispod današnjeg grada.
Tvrđava datira iz I veka, kada je ovde bila smeštena Prva kohorta Cisipade, konjska kohorta, kao deo elitnih rimskih vojnika. Smatra se da je Bononija dostigla najveće širenje udruživanjem sa povlačenjem rimskih kolonizatora iz provincije Obalna Dakija - posle 272. godine, pod carem Aurelijanom. Na ovaj način je krajem III - početkom IV veka Bononija već bila značajno naselje sa solidnim fortifikacionim sistemom. U V i VI veku Bononija doživljava devastacijske invazije Huna i Avara, ali je obnovljena (za razliku od Racijarije i Dorticuma) i nastavila da postoji u srednjem veku, kada su Bugari izgradili tvrđavu Bdin. U XSI i XSII veku Bononija je ponovo bila deo Istočnog rimskog carstva (Vizantije). Iskopavanja su dala jasne informacije o ovom obnavljanju tvrđave od strane carigradskih Vasileva. Za vreme Drugog bugarskog carstva ovde je bio centar Vidinskog carstva, kojim je vladao car Ivan Sratsimir (kraj XIV veka).
Iskopani kulturni slojevi duboki su preko 6 m, a mestimično i više od 7 m. Osim rimske i kasne antike, arheolozi su u istraživanju zapadne kapije Bononije naišli na slojeve iz ranog srednjeg veka: VII-X veka, iz doba vizantijske vladavine i Drugog bugarskog carstva: XI-XIV veka, a posebno veliki ostaci iz osmanskog perioda i renesanse: KSV-KSIKS vek.
Prema rečima glavnog arheologa - doc. Profesor Zdravko Dimitrov - Bononija ima najreprezentativnije i najmoćnije odbrambene strukture duž donjeg dunavskog limesa. Samo ovde je zid širok 4 m, a tvrđavne kule su deseterokutne prečnika 25-30 m.
Nalazi su takođe impresivni. Među svim postoljima nalazi se bronzana glava cara Nerona, koju je otkrila J. Atanasova u spasilačkim iskopavanjima 60-ih. Tokom novih iskopavanja već je otkriveno više od 1000 nalaza, od kojih su mnogi novčići, predmeti za domaćinstvo, keramičke posude, terra sigilata, arhitektonski ukrasi iz zgrada, pečati i drugi spomenici sa epigrafskim sadržajem i mnogi drugi.
Očekuje se da ostaci budu ispod čitavog grada Vidina. Pod današnjom „Baba Vida“ (trenutno jedina potpuno očuvana tvrđava u Bugarskoj) pretpostavlja se severozapadna kula Bononije. Na području poznate vidinske sinagoge, budući da su geofizička ispitivanja pokazala i tamo tragove drevnih ruševina, pretpostavlja se da je središte rimskog vojnog logora. Tako duboko u zemlji ostaci su sačuvani od loših vremenskih uslova i lovaca na blago. Istraživanje i iskopavanja nastaviće se u naredne 2-3 godine, uz podršku Ministarstva kulture i opštine Vidin. Glavni cilj je organizovanje i predstavljanje arheološkog parka koji će biti glavna atrakcija budućim posetiocima. Gradonačelnik Vidina obećao je da će promeniti urbanistički plan grada, tako da može dozvoliti izložbu novopronađenih građevina.
Trebalo bi obezbediti restauraciju i konzervaciju ruševina - okruživanje lokacije ogradom i natpisima, delove zida koji će biti prekriveni geotekstilom radi očuvanja tokom zime itd.
Arheološka nalazišta Bononija i Racijarija deo su zajedničke nominacije Dunavskog rimskog limesa za UNESCO-vu svetsku baštinu. U toku je rad na pripremi dokumentacije za prijavu.